به گزارش شهرآرانیوز؛ «آماده سازی اثر هنری از ابتدا تا نمایشگاه» موضوع کارگاه آموزشی بود که روز گذشته در مجتمع فرهنگی سلطانعلی مشهدی در مشهد برگزار شد. کارگاهی با عنوان «دورهمی شوق دیدار» با حضور جمعی از خوش نویسان مشهد که در قالب برگزاری آن، استاد محمدعلی فراستی، رئیس انجمن خوش نویسان مشهد، نکاتی درباره ضرورتهای توجه به آماده سازی یک اثر هنری خوش نویسی به مخاطبان و روشهای ارائه این اثر به بحث و اشتراک نظر گذاشت و تجربیات خود را در این باره تبیین کرد.
در حاشیه برگزاری این کارگاه آموزشی، محمدعلی فراستی، رئیس انجمن خوش نویسان مشهد، به خبرنگار شهرآرا گفت: احساس میکنم آنچه از گذشته فرا گرفتهایم باید به نسلهای بعدی منتقل کنیم و اگر این اتفاق نیفتد، مرتکب ظلم به نسل جدید شدهایم. به نظر من هنرمند در کنار تولید اثر هنری، رسالت دیگری نیز بر عهده دارد که آموختههای خود را بی کم و کاست و بی منت، به نسلهای بعد از خود منتقل کند.
حتی این کار به نوعی در افزایش کیفیت کار هنرمند نیز تأثیر دارد و به اصطلاح باعث برکت در کار او میشود. هدف از برگزاری این کارگاه ها، این است که هنر خوش نویسی ارتقا پیدا کند و امیدواریم بتوانیم تجربیات خود را به درستی به دیگران منتقل کنیم.
این مدرس خوش نویسی افزود: برخی از هنرمندان خوش نویس از اهمیت چنین فرایندی در تولید و ارائه اثر خود غفلت میکنند و برگزاری این گونه کارگاهها باعث میشود، هنرمندان توجه بیشتری به اهمیت این موضوع داشته باشند. یک اثر هنری ماندگار، به خودی خود ماندگار نمیشود و باید از همان ابتدای کار و تفکر شکل گیری آن، ذهن هنرمند معطوف به آن اثر باشد. البته نباید از یاد ببریم که: «داند آن کس که آشنای دل است، که صفای خط از صفای دل است.»
وی بیان کرد: تولید یک اثر هنری به اجزایی مانند مرکب، قلم، کاغذ و... است. برای تولید یک اثر ماندگار باید دقت شود که از بهترین مواد استفاده شود تا بتواند ماندگار بماند. قدما در انتخاب مواد اولیه دقت فراوانی داشتند. برای نمونه، میبینیم که کاغذ برخی از آثار باقی مانده در گذشته کمی کدر است و این موضوع به خاطر استفاده از آب تنباکو در بافت کاغذ است تا آن را از هجوم حشرات و به ویژه موریانه مصون بدارند. اینها تجربیاتی است که نباید نادیده گرفته شود.
فراستی تأکید کرد: هنر خوش نویسی در مجموعه آستان قدس رضوی از اهمیتی بالا برخوردار بوده و نفایس خوش نویسی موجود در موزه آستان قدس رضوی در دنیا کم نظیر و شاید بی نظیر است. من هم از گذشته با آستان مقدس حضرت رضا (ع) ارتباط داشتهام و به یاد دارم که در زمان آیت ا... واعظ طبسی، تولیت فقید آستان قدس رضوی، حتی نامههای خاص تولیت به افراد، توسط خوش نویسان کتابت میشد.
وی افزود: شاید امروزه قیمت مواد اولیه خوب و به ویژه کاغذ مرغوب، بالا باشد و یک هنرمند نتواند به دلیل این قیمت بالا، آن را در دسترس داشته باشد. اینجاست که متولیان حوزه فرهنگی باید ورود کنند. ایران در گذشته از مراکز تولید کاغذهای مرغوب خوش نویسی بوده و شاید ضرورت داشته باشد که تولید کاغذ خوش نویسی بار دیگر احیا شود. شهر مشهد هم با توجه به وجود آستان قدس رضوی و نیز حضور استادان مجرب، چنین ظرفیتی را داراست و میتواند پیشگام باشد.
حسین صالحی موحد، مدرس فوق ممتاز انجمن خوش نویسان ایران نیز در حاشیه برگزاری این کارگاه گفت: زوایایی از هنر خوش نویسی هست که کمتر به آن پرداخته شده و از آنها به عنوان مهارتهای جانبی هنر خوش نویسی نام برده میشود. از جمله نحوه ارائه و آماده سازی آثار پس از نوشتن که موضوع برگزاری این کارگاه آموزشی بود و جمعی از خوش نویسان مشهد مخاطب آن بودند.
وی افزود: خوش نویسان با کسب این مهارتها میتوانند آثار بهتری ارائه دهند و در واقع، آثار آنها برای نمایش در نمایشگاه آماده میشود. توسعه و ترویج این مهارتها در بهبود خروجی آثار خوش نویسی تأثیرگذار است و در حوزه تولید اثر نیز کاربرد دارد.
پس از نوشتن یک خط توسط هنرمند خوش نویس، مراحلی باید طی شود تا اثر آماده ارائه گردد؛ از جمله پرس شدن روی مقوا برای جلوگیری از موج، قطاعی و برش بخشهای اضافی، قیطون چسبانی و افزودن لایههای رنگی در اطراف اثر. البته تعداد مراحل آماده سازی به ویژگیهای اثر بستگی دارد؛ اینکه روی چه نوع کاغذی نوشته شده باشد، تذهیب شده یا نه، مطلا باشد یا با چه نوع مرکبی نگارش یافته باشد.
این عوامل در نحوه آماده سازی تأثیر دارند. این مرحله نقش مهمی در ماندگاری اثر هنری ایفا میکند. صالحی در ادامه گفت: راز ماندگاری آثار قدما، استفاده از مواد اولیه مرغوب بوده است. قدما از امکاناتی که در اختیار داشتند، استفاده بهتری میکردند. شاید بتوان گفت با گذشت قرن ها، هنوز به سطح دانشی که پیشینیان در زمینه هایی، چون کاغذسازی، آهارزنی، جدول کشی و موارد مشابه داشتهاند، دست نیافتهایم.
درباره تولید کاغذ، به ویژه در دوره تیموری، امکانات و تواناییهایی وجود داشته که امروز از آنها بی بهرهایم. برای نمونه، صفحات باقی مانده از قرآن بایسنقری بر روی کاغذی با ابعاد ۱.۱۸ در ۱.۹۷ متر نوشته شده است؛ در حالی که امروزه چنین کاغذی در دسترس نیست. این کاغذ در دوره تیموری تولید و به طور یک دست آهار شده و با مرکبی نگاشته شده که هنوز طراوت و کیفیت خود را حفظ کرده و گویی همین امروز نوشته شده است.
جواد نگاریان، مدرس انجمن خوش نویسان مشهد نیز در حاشیه این کارگاه گفت: یک اثر هنری برای ماندگار شدن، حتما باید به درستی حفظ شود و برای این کار، باید به شکل صحیح قاب شود. این کار، مکمل کار خوش نویسی است. یک اثر هنری به هر میزان هم خوب باشد، تا زمانی که ارائه درستی نسبت به آن صورت نگیرد، جلوهای را که میبایست، ندارد.
با انجام این فرایند، موجی که روی کار ممکن است به وجود آمده باشد، از بین میرود و اثر به صورت کاملا صاف و در دقیقترین شکل ممکن به نمایش در میآید. وی تأکید کرد: از دوران گذشته، خوش نویسان معمولا در کار آماده سازی اثر نیز دست داشتهاند.
یکی از دلایل ماندگاری آثار پیشینیان، این بوده که کمتر از عناصر شیمیایی در کار خود استفاده میکردند و این استفاده درست از طبیعت از جمله عواملی است که آثار را ماندگار کرده است. برای نمونه، کاغذهایی که معمولا امروزه استفاده میشود، کاغذهای اسیدیته است و خود این کاغذ به مرور زمان، کیفیت خود را از دست میدهد. نگاریان در ادامه گفت: در گذشته، حاکمان جایگاه خاصی برای هنر خوش نویسی قائل بودهاند و به همین دلیل هم در تأمین و تولید مواد موردنیاز خوش نویسان همراهی میکردهاند.
همین امر هم موجب تولید آثار فاخر و بی نظیری شده که برای ما به یادگار مانده است. این موضوع باید تداوم داشته باشد. البته در سالهای اخیر، توجه بیشتری به هنر خوش نویسی شده و بازگشت اقبال و نظر حاکمیتی به هنر خوش نویسی باعث شده است آثار فاخری تولید و ارائه شود.